Tijdens het Smart Humanity evenement bij de OBA in Amsterdam van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals (KNVI) stond de rol van de mens centraal. Technologie ontwikkelt zich razend snel. Maar wat is de invloed van toenemende inzet van techniek en bijbehorende digitalisering op het werk van de duizenden kenniswerkers binnen organisaties?

De documentaire ‘Kenniswerk’ was de inhoudelijke uitsmijter van het event. Tech-filosoof Martijn Aslander vraagt zich af wat een kenniswerker precies is en hoe technologische ontwikkelingen deze werkers beïnvloeden. Verschillende experts, onder meer Bas van der Veldt, Wouter van Noort, Marleen Stikker en Maarten Schurink geven in de documentaire hun eigen definitie van een kenniswerker.

Arbeidsproductiviteit
Digitalisering leidt niet tot een versnelling en verhoging van productiviteit, maar tot een steeds kleinere toename in arbeidsproductiviteit. Dit is een trendbreuk ten opzichte van de industrialisatie en de daarop volgende ontwikkelingen. We zijn bekend met versnelling en verhoging van de productie in bijvoorbeeld fabrieken. Om de nieuwe complexiteit en processen te faciliteren, ontstond een managementlaag binnen organisaties, en werden processen steeds efficiënter.

De opkomst van de computer heeft dan ook veel veranderd, maar zorgt er tegenwoordig voor dat we in de oude werkwijzen blijven hangen. Aslander: “Zo is de manier van informatie opslaan binnen een mappenstructuur eigenlijk gewoon de digitale versie van een hoop ordners bewaren in de ladekasten op kantoor. Informatie wordt zo alleen opgeslagen, maar niet op de juiste manier beschikbaar gesteld en gedeeld. Dit kan beter. Door effectief in plaats van efficiënt te werken, kunnen medewerkers de productiviteit verhogen. De hoeveelheid informatie die mensen tot hun beschikking krijgen wordt steeds groter. Je kunt wel een hoop informatie verzamelen via mail, WhatsApp of Slack, maar als je tijdens een vergadering niet snel bij deze informatie komt, heb je er niets aan.”

Causaliteit
De documentaire gaat in op de causaliteit van bepaalde activiteiten en gebeurtenissen. Wanneer is iemand productief? Op een achturige werkdag kan iemand output leveren waardoor je als organisatie een voltallige factuur naar de opdrachtgever kan sturen, maar ’s avonds onder de douche verzin je een idee dat het bedrijf een enorme groei kan opleveren. “Waar is dan de causaliteit tussen het aantal gewerkte uren en iemands productiviteit?” vraagt Aslander zich af.

Aslander geeft in de documentaire aan dat we in de economie nog verkeerd meten hoe productief iemand is, namelijk te veel op basis van schaarste alsof het een bezit is. En dat is een beeld dat niet meer past in de nieuwe, digitale wereld van de kenniswerker, al was het maar omdat de wereld verandert in een plek waar steeds meer (gratis) te delen is. Kortom, we staan aan het begin van een nieuwe manier van (kennis-)werken, het meten van productiviteit en het delen van kennis. Hoe dat verandert? Daarover gaan de informatieprofessionals van de KNVI het komende jaar graag met u in gesprek.